Długie listopadowe wieczory nie nastrajają pozytywnie. Ciemno za oknem, deszcz i wiatr sprawiają, że niektóre dzieci popadają w smutny nastrój, są mniej aktywne i jeszcze więcej czasu chcą spędzać przed komputerem. Warto zadbać, by nie była to ich jedyna rozrywka. W związku z tym chcę zaproponować Wam, byście zabrali dzieci w podróż dookoła świata – przez Hiszpanię, Islandię, USA, Meksyk, czy RPA aż do Indii. Nie potrzebujecie do tego walizek i biletów. Wystarczy wyobraźnia oraz pouczająca i zabawna książka Z piaskownicy w świat! Grzegorza Kasdepke – znanego oraz uwielbianego przez dzieci i dorosłych pisarza z Białegostoku.

Grzegorz Kasdepke, Z piaskownicy w świat!,ilustracje Iwona Cała, Łódź: Wydawnictwo Literatura, 2020.

Liczba stron: 80

Wiek: 5+

Bohaterami książki jest troje dzieci: Natalka, Jaś i Krzyś. To zwyczajne dzieciaki, z którymi małemu czytelnikowi łatwo się utożsamić. Tym co wyróżnia je wśród dzieci jest ich ulubiona zabawa – Natalka, Jaś i Krzyś codziennie „wyruszają” w nową podróż po różnych krajach świata. Zazwyczaj spotykają się w piaskownicy, która staje się wszystkim tym, co dzieci potrafią sobie wyobrazić. Nasi bohaterowie mają ogromną fantazję – bez żadnego problemu widzą w piaskownicy różne państwa. Już w pierwszym rozdziale poświęconym Arabii Saudyjskiej czytamy:

– Uwaga! – krzyknął Jaś. – Dokopałem się do ropy naftowej!

– W piaskownicy? – zapytała zdumiona Natalka.

– W jakiej piaskownicy?! – prychnął Jaś. – To nie jest piaskownica, tylko pustynia! O, widzisz, tam idzie wielbłąd!

– Przecież to Krzyś, a nie wielbłąd – zaprotestowała Natalka.

Jaś popatrzył na nią ze złością.

– A właśnie że wielbłąd! – krzyknął. – Tylko jeszcze o tym nie wie! A ty jesteś kozą albo owcą, jak wolisz!

– W takim razie ty jesteś baranem! – obraziła się Natalka.

Krzyś podszedł do piaskownicy i spojrzał na skłóconą parę.

– W co się bawicie? – zapytał.

– W Arabię Saudyjska – odpowiedział Jaś.

W zabawach Natalki, Jasia i Krzysia piaskownica bez problemu może stać się pustynią lub czeską gospodą. Krzyś może być wielbłądem a nawet gitarą, a zjeżdżalnia w mgnieniu oka zostaje Wieżą Eiffla. Dużą rolę w zabawie w podróżowanie odgrywają różne skojarzenia – naszym bohaterom często mylą się podobnie brzmiące wyrazy, co prowadzi do wymyślania coraz to nowych historii. W końcu „struś emu czy struś Emil – co za różnica?”. W dziecięcej wyobraźni nie ma rzeczy niemożliwych. Miejsce zabaw naszych bohaterów jest portalem, który umożliwia im zwiedzanie całego świata. Oprócz wspomnianych we wstępie krajów dzieci odwiedzają między innymi Brazylię, Chiny, Nepal, Kenię czy Grecję. Podróżują po wszystkich kontynentach, nie ograniczając się tylko do krajów sąsiadujących czy tylko europejskich. Miejsca egzotyczne nie są dla nich żadnym wyzwaniem. Potrafią odnaleźć się wszędzie. Cechują się przy tym ogromną ciekawością i godną pozazdroszczenia wiedzą o odwiedzanych miejscach. Znają charakterystyczne dla różnych państw zwierzęta, budowle, zwyczaje czy dania. Posługują się przy tym charakterystycznym dla danych miejsc słownictwem. Nieobce są im takie wyrazy jak: chodaki, fakir czy szejk. Kasdepke nie stroni od używania egzotycznie brzmiących wyrazów, dzięki czemu oswaja małych czytelników z nimi i utrwala je w ich słowniku czynnym i biernym.

Dzieci, czytając Z piaskownicy w świat!, mają możliwość poznania ciekawostek związanych z aż dwudziestoma dziewięcioma krajami świata. Dowiadują się między innymi skąd pochodzą klocki Lego, gdzie tańczy się sambę, w jakim kraju można zobaczyć piramidy, czy gdzie popularnym daniem są ślimaki. Odkrywają nowe rzeczy, których nie widzą na co dzień. Książka pokazuje, jak ciekawy i różnorodny jest nasz świat. Opisuje wielość zjawisk, zwyczajów, potraw. Pokazuje, że ludzie na całym świecie są różni a jednak podobni. Dzięki literackim podróżom maluchy od najmłodszych lat uczą się dostrzegać piękno w tej różnorodności.

Opowieści oczywiście opierają się na podstawowych skojarzeniach z odwiedzanymi miejscami, nie pokazują całości zjawisk charakterystycznych dla danego miejsca. Należy jednak pamiętać, że to książka dla dzieci. To opowieść o różnych państwach, która nie ma na celu wyjaśnienia złożoności otaczającej nas rzeczywistości. Książka ma pokazać różnorodność świata i zachęcić do jego samodzielnej eksploatacji. Warto podkreślić, że Kasdepke unika jednak szkodliwych uproszczeń. Skupia się szczególnie na Afryce, pokazując ją jako miejsce rozwinięte technologicznie. Podkreśla, że Kenia to nie tylko dżungle, pustynie i dzikie zwierzęta, to także nowoczesne miasta, samochody i statki. Również RPA przedstawia jako kraj bardzo nowoczesny. Próbuje tym samym zapobiec powstawaniu w dziecięcej wyobraźni szkodliwych stereotypów.

Ciekawy jest również rozdział poświęcony Polsce. Kasdepke opisuje w nim Natalkę, Jasia i Krzysia, którzy grają w quiz o naszym kraju. Wykazują się jednak zadziwiającą niewiedzą. Nie znają godła, nie wiedzą, gdzie leży Pałac Kultury, nie potrafią też powiedzieć, skąd pochodzi Szopen. Autor zwraca tym samym uwagę, że warto uczyć dzieci podstawowych faktów o swoim kraju, zainteresować je polska kulturą i zwyczajami. W końcu to nasze korzenie, które nas kształtują, konstytuują naszą osobowość i wpływają na charakter. Czytając rozdział poświęcony Polsce, mały czytelnik uczy się dostrzegać piękno i wyjątkowość ojczystego kraju. Zauważa, że to, co wydaje się mu zwyczajne, może być egzotyczne i interesujące z punktu widzenia gościa czy turysty.

Między wierszami w książce Z piaskownicy w świat! Kasdepke uczy również dzieci szacunku do zwierząt. Nasi bohaterowie negatywnie oceniają corridę i strzyżenie jaków. Dostrzegają cierpienie i nie są na nie obojętni. Tym samym czytelnik od najmłodszych lat żyje w kulturze, w której nie ma zgodny na krzywdzenie innych, także zwierząt.

Książka Z piaskownicy w świat! niewątpliwie wyróżnia się szatą graficzną. Ilustracje Iwony Całej nie służą wyłącznie uatrakcyjnieniu tekstu czy poszerzeniu jego pola interpretacyjnego. Obrazki są jego nieodłączną częścią – zastępują w tekście niektóre wyrazy. Takie wykorzystanie rysunków aktywizuje odbiorców, w szczególności tych, którym czytają rodzice lub opiekunowie. Dzieci mają szansę zaangażować się w czytanie, nawet jeśli nie znają jeszcze liter. Dzięki temu są bardziej uważne i dokładniej przyswajają tekst. Ilustracje w tekście są proste i dość schematyczne, co ułatwia dzieciom ich odczytanie. Większość maluchów nie będzie miało żadnego problemu ze zrozumieniem, co dana ilustracja przedstawia. Prostota rysunków nie sprawia jednak, że są one nieestetyczne – wydaje mi się, że spodobają się wielu dzieciom.

Niewątpliwą zaletą książki Kasdepkejest jej elastyczność. Można przeczytać ją w całości w kilka wieczorów. Można również rozdzielić na pojedyncze wyprawy i czytać codziennie prawie przez miesiąc – Natalka, Jaś i Krzyś odwiedzają przecież aż dwadzieścia dziewięć krajów. Nic nie stoi także na przeszkodzie, by Z piaskownicy w świat! czytać raz na jakiś czas, wracać do niej co kilka tygodni czy nawet miesięcy. Odbiór książki z pewnością na tym nie ucierpi, ponieważ fabuła jest dość luźno powiązana. Każda wyprawa jest oddzielnym opowiadaniem, które śmiało można czytać bez pozostałych. Łączą się one tylko głównymi bohaterami i motywem podróży z piaskownicy w świat – nie są ułożone chronologicznie i nie trzeba pamiętać, co było w poprzednich rozdziałach, by móc cieszyć się z lektury.

Czytanie książki Z piaskownicy w świat! może pobudzić w dziecku ciekawość świata, obudzić w nim małego odkrywcę. Z tego powodu przed rozpoczęciem lektury warto zaopatrzyć się w mapę czy globus lub w ostateczności po zasoby Internetu. Warto wykorzystać okazję i przy lekturze pokazać dziecku jak najwięcej dodatkowych informacji, szczególnie jeśli zainteresuje się jakimś poruszonym w książce krajem, zwyczajem, czy zwierzęciem. Warto w tym miejscu podkreślić, że Z piaskownicy w świat! to książka, którą warto czytać wspólnie. Bardzo często wymaga bowiem komentarza i szerszego omówienia zawartych w niej ciekawostek. Rodzice i opiekunowie nie powinni zostawiać dzieci z tą pozycją samych, by nie zniechęciły się zarówno do niej, jak i do poznawania świata, z powodu niezrozumienia jakiejś kwestii.

Jeśli dziecko wykazuje większe zainteresowanie kuchnią czy gotowaniem, warto może spróbować wspólnego przygotowania potraw, które pojawiają się w tekście. Wspólne aktywności bardzo spajają rodzinę, budują wspomnienia na lata i są nieocenione w rozwoju każdego dziecka.

Wybrane rozdziały książki mogą stać się również świetnym wprowadzeniem do rozmów o kraju, do którego planujecie pojechać całą rodziną. Warto pokazać dzieciom, że różni się od Polski i wskazać najbardziej charakterystyczne dla niego zwyczaje czy potrawy jeszcze przed wyruszeniem w prawdziwą podróż. Dzięki temu Wasze pociechy na miejscu nie będą już tak bardzo zaskoczone i poczują się pewniej.

Zapraszam do biblioteki Centrum Kształcenia Ustawicznego im. Henryka Sienkiewicza w Białymstoku, by wypożyczyć recenzowaną książkę.

Zapraszam również do zapoznania się z recenzją innych książek Grzegorza Kasdepke, które można wypożyczyć w bibliotece Centrum:

·Pestka, drops, cukierek. Ekonomia dziecinnie prosta, Warszawa: Wydawnictwo Literatura, 2019: http://rodzina.bialystok.pl/aktualnosci/999/ksiazka-laczy-rodzine-czyli-biblioteka-poleca/

·A ja nie chcę być księżniczką, ilustrowała Emilia Dziubak, Warszawa: Nasza Księgarnia, 2018; Bodzio i Pulpet, zilustrował Daniel de Latour, Warszawa: Nasza Księgarnia, 2020; Ale kosmos! To znowu Bodzio i Pulpet, zilustrował Daniel de Latour, Warszawa: Nasza Księgarnia, 2020: http://rodzina.bialystok.pl/aktualnosci/999/ksiazka-laczy-rodzine-czyli-biblioteka-poleca/

Wszystkie umieszczone w tekście cytaty pochodzą z książki Grzegorza Kasdepke, Z piaskownicy w świat!, ilustracje Iwona Cała, Łódź: Wydawnictwo Literatura, 2020.

Zdjęcia pochodzą z zasobów własnych biblioteki Centrum Kształcenia Ustawicznego im. Henryka Sienkiewicza w Białymstoku.